O le taumafaiga ina ia mautinoa e mafai e tagata uma o Fiti ona maua togafitiga mana’omia mo lo latou soifua mālōlōina, ua faai’ugafono ai e le falema’i tuma’oti lenei i totonu o Fiti, le Pacific Specialist Healthcare (PSH) Hospitals, ina ia matuā faapa’ū maualalo le tau e totogi e le mamalu o le atunuu pe a aga’i e vaai le foma’i, ma o le tau fou lea ua iai e $7.50 mo tagata uma lava o Fiti.
O nei falema’i tuma’oti, le Pacific Specialist Healthcare (PSH Hospitals) e 130 moega ua faatulaga ai mo gasegase e taofia, ma o nei falema’i o loo faafesaga’i tonu ma le Malaevaalele Faavaomalo i Nadi, ma le isi i le Walu Bay i Suva, ma o le latou taula’iga lea ina ia faigofie i tagata uma o le atunuu ona maua auaunaga tau soifua mālōlōina ma ia latou gafatia foi le totogi mo le aga’i atu e vaai le foma’i.
Na saunoa le Faatonu Sili ma o ia foi na faavaeina lenei auaunaga, le susuga Parvish Kumar, “E anoanoa’i finagalo na momoli mai vaega eseese o le atunuu e tauala mai i la matou faiga faavae lenei, a o matou galulue faatasi ai ma ta’ita’i o afio’aga ma tagata lautele. Ona matou filifili ai lea e toe faapa’ū atili a matou totogi mo le vaaiga o le GP, mai le $11.50 sa iai ae o lea ua $7.50 mo tagata uma lava o Fiti.”
Na ta’ua e le Faatonu Sili, o lenei tau fou mo le vaaiga o le foma’i, o le i’uga lea o ni faatalanoaga ma soālaupulega na faia ma sui o le komiti faafoe e le’i leva nei ona tofia, lea e aofia ai sui auai o le Great Council of Chiefs (GCC) ma le tele o isi faalapotopotoga o ekalesia, ina ia faigofie ai ona maua e tagata avanoa mo le tausiga o latou soifua mālōlōina e ala i le faapa’ū o tau latou te totogia.
E to’atele tagata sa iai le manatu faapea o falema’i tuma’oti nei a le PSH Hospitals e patino a latou auaunaga mo na o le aumaumea, peitai fai mai Kumar, e lē sa’o lena manatu.
Saunoa atili Kumar, “E matou te tautuaina soo se tagata, e tāua ia i matou gasegase uma e oo mai e tusa lava poo ā o latou tulaga tau tupe poo tala’aga faalesoifuaga nei, e pau lo matou faanaunauga ina ia tautuaina i latou.”
Na ia ta’ua, e ui lava i ni togafitiga ogaoga na manuia le faatinoga e le falema’i ma matilatila mai ai talafou talu ai nei, i le faaaogāina o le atamai faaonaponei poo tekonolosi faafoma’i, lea sa faatino ai ma le manuia ni ta’otoga tetele o le fatu ma isi ta’otoga lavelave na aveesea mai ai ni fula na tupu ane i fai’ai, ae o loo tumau pea ona tausisi le PSH Hospitals i le tausia o vaega autū o le soifua mālōlōina o tagata o le atunuu.
Na saunoa Kumar, “E moni o matou o se falema’i faapitoa, ma o le tele foi o mea ua matou ausia lata mai nei, o ni ausiaga e lei tutupu muamua, peitai e sili foi ona matou faatāuaina le tausiga tutusa mo gasegase uma ma auaunaga uma tau soifua mālōlōina, e tauala atu ia matou foma’i ua a’oa’oina lelei.”
O gasegase e moomia nisi togafitiga atili ma se tausiga faapitoa, e mafai ona faatulaga tau e latou te totogia i le falema’i i lalo o le polokalame “get well now, pay later” o le auala lena ua taumafai le PSH Hospitals e fesoasoani atu ai i gasegase o loo faafaigatā le tulaga tau seleni.
“O le faamuamua a le PSH Hospitals, ina ia lavea’i mai soifua.”
O lenei falema’i o loo iai i Nadi e tatala mo le 24 itula i aso uma e fitu o le vaiaso, e tautua ai mo gasegase tausāvali, o gasegase taofia ma isi uma auaunaga mo ni gasegase faafuase’i.
O le tausaga e 2016 na faavaeina ai lenei auaunaga a le PSH Hospitals i Suva ma Nadi i Fiti, ma le faanaunauga ia faalautele atu le latou auaunaga tau falema’i e lē gata i totonu lava o Fiti, ae ia oo atu i isi atunuu o le Pasefika e aofia ai ma Samoa, ina ia mafai ai lava ona maua togafitiga lelei mo le soifua mālōlōina o tagata i totonu lava o lenei itulagi o le Pasefika.
Ma o lea ua filifilia ai e le Faatonu Sili ma le pulega se tasi o tamālii Samoa, le Susuga Leiataua Savea Seiuli Al Harrington Lavea, e fai ma sui o tagata Samoa e saofai ai i totonu o le Komiti Faatonu a le PSH Hospitals.
I se manatu mai le Susuga Leiataua i sona finagalo i lenei tofiga tāua ua valaauina ai o ia i lea falema’i faapitoa, na ia ta’ua ai lona talisapaia o le faaeaea ua tuuina mai e le PSH Hospitals i lona tagata, ma o le mafua’aga foi lea o lona talia o le valaaulia e avea ma sui o le Komiti Faafoe a le falema’i ina ia mafai ona vave tula’i mai fuafuaga a lenei falema’i faapitoa ia faalautele atu lana auaunaga i isi atunuu o le Pasefika aemaise lava i nai o tatou tagata i Samoa.
Na saunoa Leiataua, o le falema’i lenei e mafai ona faatino ai ta’otoga i gasegase tugā aemaise le fatu, lea o loo tele ina auina mai ai gasegase a Samoa i Niu Sila ma auina atu isi i Initia, ma o se tala fiafia lea mo gasegase i le Pasefika pe afai e mafai ona auina atu i lenei falema’i gasegase mo na togafitiga faapitoa, e lē gata e latalata mai ae o loo mafai ona faatino lava i totonu o le si’omaga o le Pasefika.
