Ua tapisa totonu o Niu Sila i le mau o le sitiseni a Samoa i Niu Sila ona o le saili malo o le tina ia Falema’i Lesā o ia tonu lea na mafua ai ona toe lalaga mai le manuia lea o Samoa.
Ae o se vaega lenei o le folasaga o lana mau sa tuuina atu i totonu o le Palemene o Niu Sila i le vaiaso nei.
Ua i luma o le komiti le mau tusitusia (submission) a le aiga o Lesā Isaea.
O lo’u igoa o Falema’i Lesā Isaea na ou fanau i le aso 28 Novema 1946.
E talitonu o a’u o le tina o le faapogai o le sitiseni a Samoa i le 1982.
O le matou mau tusitusia (submission) ua vaevaeina i augatupulaga e 4.
O mātua, o lo’u tamā o Lesā Isaea Ramese na fanau i le 1892 i Papa Sataua, o lo’u tina o Lipale Asuelu LesāIsaea na fanau i le 1895.
E toasefulu i matou o le augatupulaga lua lea ua alu atu, e ono tama ae fā teine.
E toalua tama e lē o lavevea ai i totonu o le lisi o ē sa fananau mai i le aso 13 o Mati i le 1924, e tau mai i le aso 1 Ianuari 1949.
E toafā teine e lavevea uma i le li’o lea sa taofia a latou sitiseni ina ua aveeseina le aiātatau a Samoa i le sitiseni.
E matuā lagolagoina malosi lava e lenei aiga le pili.
Ua 42 tausaga o faatalitali pea Samoa i lana aiātatau ua leva ona aveeseina.
Pe na o le tasi pe lua masina talu ona maua mai le i’uga o le faamasinoga i Peretania (Privy Council) i le sitiseni a Samoa.
E momoli ai la’u faafetai tele lava i le komiti faapitoa a Ueligitone auā o lenei faamoemoe sa fai e leai se tupe, sa saili se loia e leai se tupe sa tagolima iai.
Peitai o le fesoasoani o le komiti lenei na amata ai ona fai sailiga seleni e ave ai le mataupu i le faamasinoga i Peretania.
O George Rosenberg o le loia lena sa gafa ma le matou talosaga faatasi mai ma George Paterson Barton ua tatou lē mafuta i lenei aso.
E tele mea sa fesiligia ai a’u e George Rosenberg ina ua vaai ma talanoa iai i le mataupu ua tulai mai.
Sa ou alu ou te faigaluega ae sa ou galue i le Royal Oak Hotel i Manner St, ae te’i ua vili atu le ofisa ou te alu atu e aumai tusi, aisea ua filifilia ai a’u i lea taeao, ona ua tō’ai taunuu le ofisa o le immigration i le ofisa.
Ou te savalivali mai i luga ae a’ea’e atu le tamā ma le tina ua faaali mai IDs mai le immigration.
Ia o le ā le tali? Sa ave a’u ma loka i le ofisa o leoleo i Taranaki St.
Ona faapea mai lea o lē sa tiute i lea aso e manaomia se isi e tatalaina a’u i tua.
O le Samaria agalelei sa fesoasoani mo a’u o le Sikotilani sa ma faigaluega sa ia tatalaina a’u i tua.
Na ma oese atu ma le fale faigaluega ma o atu loa i le fale e saili se fesoasoani i mea ua taunuu mai.
O le ofisa o Rosenberg e lē mamao ma le mea sa matou nonofo ai, o le ala lea o le filifili o Rosenberg ona e felāta’i o matou nofoaga a o faafesagai ma le falemai tele i Ueligitone.
O le fesili a Rosenberg, o le ā lou tausaga fanau?
E pei ona ta’ua o le aso 28 o Novema i le 1946.aap
Na faapea mai Rosenberg e iai la’u mataupu faato’ā uma ona fai ae lei manuia, ae ina ua ta’u atu iai lo’u tausaga fanau sa faapea mai loa, masalo o le a ta toe o i le Privy Council e ave lau faamasinoga, ae o le faalavelave o le tupe e lē tagolima e totogi ai se loia i le faamasinoga.
O le ala lea o le tulai o Samoa, faafetai tele i lea fesoasoani, o fea na i’u iai? Na i’u manuia.
Na ua silasila le tou ofisa i le mau tusitusia a lenei aiga, ae na I’u manuia. Peitai pe tasi pe lua masina ae toe aveeseina mai e le faigamalo sa iai i lea tausaga a Muldoon le aiātatau a Samoa i lona sitiseni.
Ua 42 nei tausaga o lea lava e nofo faalogologo Samoa.
Faafetai foi ia i latou ua latou toe lagaina lenei mataupu ua mafua ai ona tatou toe tauaofia i lenei vaitau o le tausaga.
