Ua lagona le leo i Rama ina ua māua tala faanoanoa, ua tuua le malo e se tasi o poutu toa, o lē sa avea foi ma sili’aga o le gagana Samoa i Aotearoa nei, a o tautua punoua’i i ona tofi ma lona valaauina o se tinā ma o se tama’ita’i faia’oga, vaeane ona paia ma mamalu faaleaganuu i ona suafa matai sa faaeaea iai ona aiga, o lē sa taulamua ma finafinau ina ia totō ma faamausalīina i loto o fanau a Samoa ia latou a’oa’oga, lana gagana Samoa ma lana aganuu a o soifua ane ai i lenei atunuu ua fai ma o latou aiga lona lua.
O le afioga ia Le’autuli’ilagi Taotua Malaetā Faasapisapi Sauvao, o se tinā sa faaaogā le tele o lona soifua o se faia’oga, e ese mai isi ona mau tofiga i totonu o ona afio’aga, i ona aiga, ma lana ekalesia, ina ia a’oa’o ma faaolaola pea le gagana Samoa i totonu o a’oa’oga a le fanau i Aotearoa aemaise lava i A’oga Amata poo Early Childhood Education (ECE).
O le tausaga e 2009 na faaeaina ai Lea’utuli ina ua amana’ia ma faaee atu ia te ia se faailoga taualoa a lenei atunuu o Niu Sila, le Member of the New Zealand Order of Merit, ona o ana galuega ma ana sa’ili’iliga mae’ae’a i totonu o le atunuu i le a’otauina o fanau ina ia masuiga mālie le tapenaga a le tamaitiiti mai le a’oga amata ma faasauni atu i a’oa’oga tulagalua, aemaise foi o lona tofiga sa avea ai o se suli faavae o le FAGASA (Faalapotopotoga mo le A’oa’oina o le Gagana Samoa i Aotearoa) o le faalapotopotoga o loo lagolago malosi i le a’oa’oina o le gagana Samoa i fanau a’oga i Aotearoa.
E ui ua faamānavaina galuega a le afioga ia Le’autuli’ilagi, ae ua ola lauusiusi le fatu na ia totō i lona agaga naunauta’i ia lelei ona a’oa’oina ma malamalama fanau a Samoa i Aotearoa nei, i lana gagana, lona ola faaleagaga ma lana aganuu; o iinā e mauaa ai le malamalama o le tamaitiiti i lona faasinomaga ma ana agatausili o se tamaitiiti Samoa o loo soifua a’e i Aotearoa Niu Sila.
Na iloga foi le tula’i mai o le afioga Le’autuli i lona sao i taupulega tau a’oa’oga, lea sa tofia ai foi o le peresitene o le SAASIA, o le faalapotopotoga sa taula’i atu foi i le a’oa’oina o le gagana ma aganuu Samoa i totonu o a’oa’oga amata, aemaise i le itu o le lagolagoina, toleniina ma le faa’oaina o faia’oga Samoa ina ia agavaa i le faatinoga o o latou tiute o ni faia’oga ma o ni fai faai’uga i totonu o a’oga o loo galulue ai.
O se tinā ua pine lona faamemelo i lana gagana ma lana aganuu faa-Samoa e ui ina ua avea Niu Sila ma ona atunuu, ina ua ia tapenaina ma lolomi lana tusi ua tuufaatasia uma ai ana solo o sulatoga, lea ua faaulutalaina “O Solo o Sulatoga: O le Fa’atauaina o Measina a Samoa (2008), o se puna’oa ua ta’ialaina ai alo tama’ita’i o Samoa e naunau foi e fia faatino lenei vala o le aganuu pe a faafesuia’i meaalofa o le toga paia a le atunuu i taimi o faalavelave a aiga.
E manatua foi le suafa lenei o Le’autuli’ilagi i lana itulau sa fai ai ana tusitusiga i luga o le nusipepa Samoa i Niu Sila, le Samoa Times, o le “SOOATULAU”; o le itulau sa tele ina otooto mai ai tala eseese e tutupu i polokalame a a’oga sa aofia ai le tinā, poo nisi foi talafou o vaifanua o Ueligitone.
O le a lē galo lenei tinā o Samoa i Aotearoa nei; auā o le a olaola pea le tele o vaega sa pa’i iai lana tautua a o soifua mai, i le itu o a’oa’oga, le gagana ma le aganuu. E mavae atu ona foliga alofa ma lona si’ufofoga mālū ae o le a olaola pea ana galuega.
