Search
Search

Faatautō Faamasino mai Niu Sila e galulue i totonu o Samoa

E to’alima faamasino mai faamaisnoga maualuga a Niu Sila lea na faatauto e faaoga ai tekonolosi faaonaponei (video link) i le maota o le Ao o le Malo i Vailele i le Aso Lulu 11 o Aukuso e avea ma faamasino o le Faamasinoga maualuga a Samoa mo le isi 2 tausaga.

O lenei gaioiga na faia i lalo o le fautuaga a le Komisi o galuega a le faamasinoga ina ia fesoasoani nei faamasino i le galuega a alii ma tamaitai faamasino a le atunuu.

O faamasino nei e toalima e aofia ai le afioga ia Justice Robert Fisher  o se alii loia QC ma e 15 tausaga na galue ai o se faamaisno i le faamasinoga maualuga i Niu Sila (High Court) ma sa avea ai ma taitaifono o le komiti o Tulafono. Talu mai le tausaga e 2004 o loo galue nei o se tagata e foia faafitauli i mataupu i feeseeseaiga (arbitrator) ma o se faamasino o le Pasefika.

Faamasino lona lua o le afioga ia Justice Peter Blanchard o se loia QC, o lē sa avea ma faamasino a le Faamasinoga maualuga a Niu Sila. O le tuasgaa e 1992 na tofia ai e avea ma faamasino maualuga (High Court), mulimuli ane i le tausaga e 1996 na tofia ai loa e avea ma faamasino o le faamasinoga apili a Niu Sila. O le tausaga e 2004 na filifilia ai ma faamasino o le faamasinoga maualuga (Supreme Court).

E tele faailoga maualuluga a Blanchard na maua mai i le Iunivesite a Aukilani (Masters of Law Degree) faapea faailoga o le Frank Knox Memorial Fellowship (Harvard University).

Faamasino lona tolu le afioga ia Justice Rhys Harrison o se loia QC lea ua litaea o se Loia o le faamasinoga o talosaga apili a Niu Sila talu mai le tausaga e 2018. Na amata galue i le faamasinoga o talosaga Apili i le tausaga e 2010 ina ua maea ona galue o se faamasino i le faamasinoga maualuga a Aukilani i le tausaga e 2001.

E fa tausaga o avea o ia ma Commercial List Judge ma e silia ma le 30 fonotaga o mataupu tau faamasinoga na faatautaia e Harrison. O le tausaga e 1994 na filiiflia ai e avea ma Loia QC ma o mataupu tau agaifanua na galue ai lea alii faamasino.

Faamasino Lona fa o le afioga ia Justice Rodney Hansen o se tasi foi na avea ma faamasino o le faamasinoga maualuga a Niu Sila (High court). 25 tausaga o galue o se Loia QC, 14 tausaga o o avea ma se loia o le faamasinoga maualuga a Niu Sila ma sa galue foi i le faamasinoga Apili a lea atunuu. O tomai o lenei faamasino o mataupu tau i le soalaupule o ni feeseeseaiga poo le arbitrator ma le tele o isi vaega taua.

Faamasino mulimuli o le afioga ia Justice Raynor Asher o se loia QC foi na litaea mai i le tausaga e 2019 ma se Loia o le Faamasinoga maualuga (High Court) a Niu Sila faapea foi le Faamasinoga o talosaga apili. Sa avea foi ma Peresetene o le Legal Research Foundation, avea foi ma taitaifono o le Komiti o Tulafono a Niu Sila faapea le Komiti o ofisa faasalalau ma le faamasinoga.

O loo avea nei o ia ma taitaifono o le fono a Ofisa faasalalau i Niu Sila ae le gata i lea o se sui o le faamasinoga o talosaga apili a Vanuatu ma le Atu Kuki.

O le to’afā o nei faamasino e to’alima na tele ina malaga atu i Samoa ma galulue i le faamasinoga apili a le atunuu ma lea ua tofia ma faatautoina ina ia galulue so’oso’otauau ma le faamasinoga a Samoa.

O le tofia ai o nei faamasino mai Niu Sila o le a nafa lea ma le fesoasoani i nisi o mataupu o loo loma nei a le faamasinoga o talosaga apili a Samoa ma e manaomia le auai o ni faamasino e ese mai ma faamasino Samoa e faia iuga o nisi o faamasinoga e pei o le mataupu faasaga i le taitai o le HRPP Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi, o le failautsi o le fono aoao faitulafono Tiatia Graeme Tualaulelei, o lē sa avea ma fofoga fetalai Leaupepe Toleafoa Faafisi ma le Loia Sili Savalenoa Mareva Betham-Annadale i le lē usitaia o le faaiuga a le faamasinoga faapea le mataupu i le va o Tuilaepa i lafoga na ia faia faasaga i le faamasinoga. O lea gaioiga na faia i lalo o le vaega 64 o le faavae o le atunuu.

Taua e le tamaitai Palemia Fiame Naomi Mataafa e aoga tele le auai o faamasino nei mai Niu Sila i le faia ai o faaiuga o loo loma nei a le faamasinoga a Samoa aemaise lava o le taimi lenei o loo tēlē le aafiaga o le faamasinoga i tuuaiga ma lafoga a le vaega faaupufai a le HRPP.

I lea faatautoga na molimauina e le Loia Sili a Samoa afioga Satiu Simativa Perese, faatasi ai ma afioga i faamasino ia Vui Clarence Nelson faapea le afioga ia Fepuleai Ameperosa Roma ma o le a faaogaina afioga i faamasino ua mae’a ona faatautō pe a manaomia le latou auaunaga mo le 2 tausaga i Samoa.

Tala sili ona faitaulia

Tala mai samoa

TALA FOU MAI SAMOA

SAMOA UPDATE

PODCAST

Listen on

FAATALATALANOAGA

POLOKALAME A LEOLEO

Keep uptodate with Radio Samoa activity & promotion

* indicates required